Màgini: Cagnaccio di San Pietro, S’alzana, 1926. De Didatticarte.
Sardismu spainau, stèrriu. Su tzentru de su cungressu de “Sardegna chiama Sardegna”
de Enrico Lobina
“Sardegna chiama Sardegna” est s’ùnica organizatzioni chi ponit su tzentru de sa sotziedadi (est a nai is chi tenint de 20 a 40 annus) in su tzentru de s’atividadi polìtiga e teòrica sua. ScS arrexonat apitzus de sa Sardìnnia pensendi a issus, e donendi a issus is crais po cumandai.
Ndi teneus abbisòngiu, in custa terra aundi nemus fueddat de su “benidori”. Chi pròpiu s’impìnnint, is polìticus, arrexonant de oi a 2/3 annus.
“Sardegna chiama Sardegna” at fatu su primu cungressu cosa sua domìnigu su 14 de capudanni in S. Anna de Marrùbiu.
Su proponimentu de “Sardegna chiama Sardegna” est de fraigai unu tretu impari a totu is sardas e sardus, sìngulus o organizaus. Custu tretu ddu tzerriaus “sardismo democratico”, chi mancai in sardu ddu podeus furriai comenti a “sardismu spainau, stèrriu”.
Mi parit siat custu su proponimentu prus de importu de su cungressu. Sa tàtica puru contat, perou est sa strategia s’arrexoni de su poita seus imparis.
ScS no podit pigai a sa sola su poderi, e no podit nimancu fraigai a sa sola sa sotziedadi noa. Ddu bolit fai, e ddu depit fai, cun àterus e àteras. Podint essi sìngulus o organizatzionis. Sardismu spainau, stèrriu, est sa stòria de unu niaxi de bideas polìtigas e sotzialis, chi in su passau ant pensau una sotziedadi noa in Sardìnnia, e dd’ant fraigada puru. Ma no est sceti stòria, est presenti e benidori de una cultura polìtiga e sotziali chi ponit in su tzentru sa chistioni de su territòriu e de sa soberania de is comunidadis. Est una bidea de guvernu de sei, chi gherrat contra de su colonialismu e su centralismu. In custu sèculu Sardismu spainau, stèrriu, bolit nai a donai poderi, possibilidadis, a is sìngulus e a is comunidadis prus disimparadas.
Scola, trasportus, sanidadi, àcua, trabballu, energia, ma fintzas democratzia linguìstica e polìtiga.
Su sardismu spainau, stèrriu, est sa manera de s’oberri a su mundu, est su contràriu de su “localismo”.
“Localisti” funt totus is polìtigus, de is partidus italianus o “italioti”, chi no arreconnoscint su caràteri de “natzioni” de sa Sardìnnia, sceti poita in Roma ddus iant a castiai mali. “Localisti” funt is polìtigus, ma fintzas is giorronalistas, chi bolint sarvai sa Sardìnnia e no sciint unu fueddu de sardu, e chi ddu sciint no ddu manìgiant in pùbbricu, o no dd’ant mai studiau. Mancai ant studiau (mali) s’ingresu, e no sciint fueddai mancu cussu. “Localisti” funt is “cumpàngius” chi fueddant de su depi fai sa “transizione verde”, ma in d-una manera aundi nosu nci perdeus sèmpiri. Issus funt “localisti”.
Nosu seus obertus a su mundu. Deu no ia a imperai, candu fueddaus de nosu, su fueddu “manca”, chi mi parit fueddu chi si imperat po cuai is cosas peus de sa cultura colonialista italiana, est unu fueddu chi at pèrdiu sentidu.
Sa tenta de ScS est sa “costruzione di una classe dirigente diffusa, impegnata in tutti i rami della vita politica e sociale e capace di sviluppare una dimensione popolare profondamente radicata nei contesti”. Ddu depeus fai po nosu, e po fillas e fillus nostus. Donniunu de nosu, aundi bivit o aundi trabballat, o cun is maneras noas de s’arrelatai, ddu podit fai.
Luegus no ddoi at godàngius materialis, in d-unu mesi o unu annu, a fai totu custas cosas. Antzis, ddoi at sacrifìtzius e impìnniu. Su godàngiu at essi po totu is sardas e is sardus, po fillas e is fillus nostus, e mancai po nosu puru chi, a bècius, no eus a bivi in d-unu desertu.
Medas de nosu funt impinniaus dònnia dii cun bideas e atzionis. S’idea est de ddu fai imparis, in d-una organizatzioni. A solus no seus nudda, imparis podeus fai totu.
Custa est sa pregunta, e su proponimentu, chi faeus fintzas a is àteras organizatzionis, partidus, sindacaus, assòtzius: podeus provai a fraigai unu logu aundi pensai e fai cresci sa sotziedadi e sa polìtica chi boleus? Faeus imparis “unu movimentu chi chistionit a craru a is generatzionis giòvunas, a is aministratzionis localis chi amparant is territoòrius, a is mundus de is associatzionis, de su sindicau, de s’impresa pitica e de is coperativas, is motoris berus de sa vida comunitària”?