Màgini: Eugène Charles Legendre, Tragadoris de barcas in Bruges, 1895. De Didatticarte.
Comenti depit essi un’ativista? Comenti depit essi unu ativista de ScS?
de Enrico Lobina
Ligi puru: Sardismu spainau, stèrriu.
Sigeus a cumprendi mellus cali funt is proponimentus e is detzisionis de “Sardegna chiama Sardegna”, votadas a su cungressu de domìnigu, scritas in su “Documentu polìticu”.
Una parti de grandu interessu, po is novidadis chi presentat, e de grandu importu, ca pedit a chini est in ScS de cambiai e amellorai sa manera de essi “ativista”, est sa parti chi pertocat comenti iat a depi essi unu ativista de ScS. Su tìtulu de su paràgrafu est “Il metodo è politica: organizzare comunità, formare leadership, comunicare il cambiamento”.
Sa primu parti pintat comenti depit essi su “ativista” de ScS. No depit essi unu òmini, o una fèmina, chi fait ativismu po sa gana de ddu fai o poita diaci tenit sa cuscièntzia lìmpia. E no depit essi mancu s’aministradori chi fait “buon governo”, e nimancu unu influencer “acchiappa-like”. ScS est nendi a is assentaus cosa sua chi custas tres maneras de essi ativista no andant beni e chi, imparis, depeus provai a ndi fraigai una àtera, chi est su de su “organizer democratizzante”, est a nai una fèmina, o un òmini, chi arrennescit a bessiri cabidianu (podeus furriai diaici “leader”?) de una comunidadi e chi in s’interis arrennescit a fraigai àteras e àterus cabidianus, partecipendi a is cosas chi giai esistint in sa sociedadi, o fraighendi movimentus nous. Is istitutzionis, partendi de is comunus, ddas podeus imperai po fraigai una sociedadi noa e ammanniai sa fortza de ScS.
Su documentu arremonat unu sciacu mannu de autoris, prus che totu americanus, chi ant studiau e praticau su “organizing”: Saul Alinsky, Marshall Ganz, Backy Bond, Zack Exley. Antis de biri mellus su chi scriit Marshall Ganz in su lìbburu “Raccontare il cambiamento – Storie, leadership, comunità”, circheus de cumprendi mellus sa de duas partis chi eus torrau a pigai.
“Sardegna chiama Sardegna” bolit fai nasci unu “arcipelago di gruppi territoriali”, est a nai chi bolit lompi, a lestru, a una “territorializzazione” de ScS, est a nai a tenni setzionis unu pagu apetotu (nd’abbastant tres de tesseraus po fai nasci una setzioni). Custas trumas territorialis ddas atendit unu “organizer”, est a nai fèminas e òminis capassus de fai su chi eus scritu antis. Custu trabballu depit essi aintru de unu “piano regionale” (ma no si podiat scriri “natzionali”?) chi depit detzidi is prioridadis. Una cosa de importu: tocat a ndi trantziri is ativistas “fadiosus”, est a nai is chi ndi faint fuiri sa genti, e chi mancu pigant su votu de sa sposa (funt casi sèmpiri mascus), o de sa mamma.
Po cumprendi mellus totu custas cosas, chi funt unu pagu noas po mei, m’apu lìgiu su lìbburu de Marshall Ganz, giai arremonau.
Ganz est unu professori de organizing in s’Universidadi Harvard, ma est fintzas unu ativista. Su lìbburu sutalìneat, sèmpiri, cantu est de importu su contu, su contai, de su sìngulu chi si fait comunidadi, de su sìngulu chi fueddat impari cun sa comunidadi, in su fraigai de is movimentus in sotziedadis coment’e sa americana.
S’àteru imparòngiu mannu est chi calichisiat movimentu no podit esisti chena leadership, chi in italianu podeus furriai cun “guida”, “direzione” o “comando”. Comenti ddu furriaus in sardu? (impunna, cumendu, ghia, fara, comenti su fara chi fiat su cumandadori de is prucessionis?). Podit esisti una “leadership” in Sardìnnia, unu logu aundi de diora su ballu est “ballu tundu”, s’iat a podi preguntai calincunu? A parri miu custa bidea chi no podit esisti “leadership” in Sardìnnia no si podit intendi. Esistit, e depit esisti. Depit esisti sa “leadership”, po comenti dda pintat Ganz, chi mancai podeus furriai in sardu che “capacidadi de ghiai” (o mandai abbilesa a ghia).
Ganz pintat una capacidadi de ghiai chi est totu diferenti de sa chi s’agatat in is modellus de su “business management” e fintzas una capacidadi de ghiai chi no depit essi “burocratica”. Po issu sa/su cabidianu est una fémina o un’òmini chi scit fai “organizing”, est a nai “riunire le persone per formare un gruppo i cui membri sappiano stare insieme, imparare insieme, decidere insieme, agire insieme e vincere insieme”.
Sèmpiri Ganz scriit de is cincu atzionis chi tocat a portai ainnantis: “costruire relazioni, raccontare storie, elaborare strategie, agire e creare strutture”.
Un’àteru elementu de importu po Ganz est sa “creatività”, chi mancai in sardu podeus furriai che “imbentoria”. Chini tenit prus pagus ainas de chini tenit su poderi, e prus pagu dinai, depit binci imperendi sa sabidoria e s’imbentoria. Sa “imbentoria” serbit, imparis cun sa sabidoria, fintzas a pensai una “strategia” , chi nci depit sèmpiri essi in d-unu movimentu. Sa strategia serbit a sciri aundi si bolit andai, e fintzas a comenti passai de sa “strategia” a arresurtaus chi si depint scabbulli in d-unu tempus pretzisu.
Ia cabidianus, scriit Ganz, no depint essi pagus. Po contras, depint essi medas, e depint sèmpiri pensai a ndi fai nasci àteras e àterus, de cabidianus. Perou, atentzioni, a fai nasci cabidianus a taulinu est casi impossìbbili. Is cabidianus nascint, e si formant, in sa pràtica, candu ddoi at un’iscòrriu, chi mancai est una cosa chi su movimentu etotu, est a nai ScS, provat a fai nasci. A contus fatus su cabidianu est unu “people developer”, est a nai “una fémina, o un’òmini, chi portat is àterus a cresci”. Su lìbburu est prenu de atividadis de fai. Po essempru, una chi at funtzionau, e chi a parri miu funtzionat in Sardìnnia puru, funt is “house meetings”, est a nai “atòbius in domu”, est a nai atòbius in trumas piticheddas, de 2/3/4 personis.
Unu fueddu chi imperat meda Ganz, chi oi s’intendit pagu in polìtica, ca est cuau, est “poderi”. Ganz est craru: is movimentus depint gherrai po pigai poderi. No ddoi at incurtzadòrgius. E innoi s’oberit totu un’àtera pregunta: aundi est su poderi, e cali est su poderi? Ma imoi lasseus a perdi…
Po dda serrai, “Sardegna chiama Sardegna” at tentu su coràgiu de inditai su tretu, nou, chi depeus pigai. Deu pensu chi tengant arrexoni. E bosaterus?