de Andrea Maccis
Mancai sa patrona siat Nosta Sennora de sa nii, me in Pabillonis sa festa manna est sa de Santu Giuanni.
Parit chi is pabillonesus in tempus antigu meda, apant fatu promitèntzia a Santu Giuanni po ddus agiudai a si cuai in mesu a is matas de àlinu (“àbiu” po is pabillonesus, ontano in italianu) chi ddoi fiant in Frùmini Bellu, fuendi-si de is morus, e parit chi de insaras apant inghitzau a fai festa a Issu e a s’àlinu chi ddus iat cuaus, ponendi-ddu a cuncordai is carrus chi portànt traballendi in su sartu. Cun su tempus is carrus funt amellioraus, mudendi comenti mudàt su traballu me in su sartu e duncas is tratoris nd’ant liau su logu a is bois, is carrellus a is carrus de linna e aici sighendi, ma s’àlinu est abarrau àlinu.
Dònnia annu, su 27 de Austu, inghitzat sa festa. Est sa dii de andai a segai s’àlinu, de frùmini o de anca nd’at, ca cun totu su fogu chi ponint ònnia stadiali, est sèmpiri prus traballosu a nd’agatai. Andant a meigama, segant sceti is cambus chi ddis serbint e ndi ddus bitint a bidda a mericeddu.
E duncas sa primu prucessioni spetat a issus. Is scuetus scòviant candu imbucant a bidda ma luegu si intendint is veturas e is càmbius sonendi e si scerant is carrellus prenus de àlinu, cun totu sa genti chi bessit a sa bia a castiai. A bortas, is prus ingiogatzaus si ndi ponint fintzas in conca de àlinu, ca is arromanus si dda faiant de lauberu sa corona, ma is pabillonesus si dda faint de “àbiu”.
Su èspuru de Santu Giuanni, su 28, inghitzant a friscura a cuncordai is carrus ma sighint totu sa dii. Fait a andai a su cungiau de su bixinau de s’Argiola po ddus aciapai. De tesu, acostendi a pei, si inghitzant a intendi is corpus de cavunatzu o de seguri, is serracus, is motosegas, is tzèrrius, is scracàlius e sa mùsica sarda. E sighendi a acostai si intendit su fragu de s’àlinu segau.
Is carrus ddus faint cun sa linna chi nd’ant segau, ponendi totu, acapiau beni a pari, cambus e folla. A pustis ddus cuncordant apichendi-ddoi unu biaxi de cosa antiga chi pedint a chini ndi tenit: tapetus tèssius, sedatzus, cilirus, culleras de linna, crobis, poinas, scarteddus, bèrtulas. E cuadrus de Santu Giuanni, mancu nau si bolit.
E duncas sa segunda prucessioni spetat a is carrus de s’àlinu. Partint faciora de is ses e mesu (o is seti) de merii e sa genti apròbiat totu a su cungiau de s’Argiola o s’aciungit me in sa bia, comenti ddus atòbiat. Unu scuetu avisat candu partint e sighint a ndi sparai comenti sa prucessioni si movit, aici si cumprendit sèmpiri, prus o mancu, in cali tretu de bidda siant. Arribant a pratza de Santu Giuanni, su predi ddus benedixit e sighint a girai sa bidda, fintzas a candu scurigat.
Su èspuru de Santu Giuanni est puru sa dii de s’arroda, faciora de is dexi e mesu. Spettacolo pirotecnico o fuochi artificiali ddi narat calincunu, in bidda sigheus a ddi narai s’arroda.
Fintzas a unus cant’annus a oi, dda sparànt a faci de su ponti de frùmini e tocàt a nci bessiri faciora de is dexi e cuartu po aciapai logu bellu, ma imoi nci dd’ant stesiada pagu prus foras de bidda, po chistionis de seguresa.
Spaciada s’arroda, de su ponti, unu frùmini de genti torrat a bidda a pei o a vetura, pabillonesus giai ma stràngius meda puru, ca, tocat a nai sa beridadi, arrodas bellas che is nostas ndi faint in pagu logus. In pratza de Santu Giuanni, cun is bancarellas (is mesas ddis narànt is antigus) acostumat a ddoi ai su tziu chi sonat a sonetu (il noto fisarmonicista) opuru calincunu cumplessinu de ballo liscio ma prus che de baddai est tempus de chistionai, cun àterus pabillonesus chi mancai amancant annus de bidda e funt calaus po sa festa.
A ùrtimu, sa dii de Santu Giuanni, su 29 a mangianu, sa prucessioni spetat a su Santu, portau a carru in totu sa bidda, cun sa genti e is carrus de s’àlinu avatu. Fatu fatu unu scuetu, is cuaddus, is bias arramadas, sa banda, sa genti bistida a bistiri sardu, su predi, su sìndigu, is carabineris, is fèminas e is òminis chi cantant in sardu e su fragu de petza o de pisci arrustendi chi ndi bessit de ònnia pratza abì funt aprontendi su pràngiu po sa dii de sa festa manna.
Publicau su 24 de austu 2017
