Màgini pigada de Wikipedia
Po arremonai a Giampaolo Loddo (1), paraus su scritu de sa cantzoni “Su giarretu” chi issu iat bortau in casteddaju de sa napoletana ‘O Guarracino (2).
de Maria Farranca
Innoi fait a dd’ascurtai:
www.youtube.com/watch?v=uqS36VMPmbQ
Innoi fai puru a ligi su scritu a duas lìnguas
Su Giarretu (e sa Sardina).
- Unu Giarretu, bint’annus d’edadi,
circhendi picioca in su fundu ‘e su mari,
si cuncordat unu bellu bistiri
de scata e de spina, fiat cosa ‘e ddu biri!
Una parruca totu arrullada,
mustatzus e barba beni rasada,
unu corpetu totu in vellutu,
pariat “bellu e beru” a zigarru allutu. - Is cartzonis de arretza fina,
butinus nieddus de peddi ‘e turina,
una camisa ligera ligera,
sciarpa e cravata totu de seda.
Butonis de prata, rubinu e brillanti,
bracialetu de oru pesanti,
fìbia e sciàbola indorada,
aneddu cun perda in su didu portat(a). - Una bella carenedda
de croxu de còciula niedda,
unu capeddu totu impinniu
de cosa de arengu de mari biu,
totu eleganti, scioreri scioreri,
allichidiu deretu e bragheri
e giràt de innoi e de innia
andendi in circa de una bagadia. - Sa Sardina in sa fentanedda
fiat sonendi sa launedda,
e a su sonu de su sonettu
fiat cantendi custu mutetu:
trallallera Maria Maddalena,
sa tzeraca de tzia Filomena,
a su sposu ci dd’at stupau
poita est sempri allacanau. - Su Giarrettu totu pigau
de sa Sardina s’est innamorau,
bandat in circa de s’Ortziara
arrufiana patentada,
ddi promitit unu donu
si nci ponit fueddu bonu;
s’Ortziara pronta pronta
a sa Sardina totu ddi contat. - Ma sa Sardina a custa ambasciada
si fait arrùbia che una tomata,
po su spantu e po sa bregùngia
asuta ‘e unu scòlliu si nc’incùngiat;
s’Ortziara acutza acutza
ddi narat: “tonta, scimpra, collutza,
fendi aici no agatas partidu
e s’arrescit dònnia maridu. - Si tenis gana de ti cojai,
sa schitzinosa no depis fai;
a foras is titas, no tengas bregùngia,
o amostas is còscias opuru rinùncias”.
Si fait coràgiu sa Sardinedda,
si torrat a ponni in sa fentanedda,
totu puntada cun cìpria e rossetu,
fait sa dengosa cun su Giarretu. - Ma sa Carina chi est sèmpiri de posta
ddi narat sùbitu: “faci tosta!
Bruta carrònnia, bruta bagassa,
genti ‘e bòtulu e genti’e bassa,
cun su Merlutzu ses isposa
e ddi ponis is corrus, gei at a essi cosa!
Si-ddu depu scoviai,
bandu sùbitu a si-ddu nai”. - A su Merlutzu custa notìtzia
ddi fait tropu feli, tropu ddi pìtziat;
sentza ‘e nai mancu unu fueddu
s’armat sùbitu de gorteddu,
de scupeta e carabina,
de mitràllias una duzina,
cuatru pistolas, tres bajonetas,
doxi lepas deretas deretas. - S’atuat a coddu cuatru bastonis,
otanta bombas, noranta cannonis,
cun sa coratza si ponit s’elmetu
e bandat in circa de su Giarretu.
Prus ddu circat e prus s’incatzat,
poi dd’aciapat in mesu ‘e sa pratza,
dd’at aferrau su cravatinu
e dd’at nau: “Oh malandrinu! - Tui mi-ndi furas sa prus cosa cara,
Ciapa-ti-dda custa tzugada!”
E sdìnghete e sdànghete, pariat unu lioni,
totu a corpus de bastoni,
buciconis e catzotus,
cussu fiat giai fendi is ogus trotus,
pighendi corpus a sa biscaina,
a faci, a conca e a mesu schina. - Fiant certendi prus de duas oras,
parentis e amigus ndi stùpant a foras,
chini a arresòja e chini a gorteddu,
chini a fueddu e chini a singeddu,
chini a stanga e chini a paracu,
chini a matzoca e chini a serracu,
unu a càvuna e s’àteru a marra,
pofintzas unu armau de ghitarra. - Babbus, fillus e pobiddas,
arropendi faiant cinciddas,
pighendi parti a su certu mannu,
Ojamomia, it’arrori, ita dannu!
S’afracànt sardinas e macionis,
lissa manna e mumungioni,
sàrigu, dèntixi, scritza e spirritu,
grongu, sàlixi e gevulitu. - Trìllia e trèmula, gatu ‘e mari,
prupu, sèpia e calamari;
piscicani, trota, turina,
menduledda, merlutzu e carina;
pisci urrei, pisci marteddu,
mongixedda, arrocaleddu;
scròpula manna, palària e caponi,
còciula, cau, patella, buconis. - Dàtili ‘e mari, arritzonis,
stella marina, pofintza ostionis,
aligusta, cambaredda,
filatrota e comunedda;
babaurra, gavàllia, sparedda,
càvuru e còciula niedda;
ratza, bova, corbàlliu, pagellu,
pisci spada, giarretu e surellu. - Capitoni, anguidda, murena,
su capodòlliu, sa balena;
pisci mannu e pisci piticu,
pisci pòburu e pisci arricu;
fiat una gherra, mama mia!
E totu po curpa ‘e una bagadia.
Corpus a sacu, corpus a cerda,
piscis a frunza tirend’a perda. - Mussius, spintas, puntadas de pèi,
corpus de conca, non nc’est prus lei.
Cun is armas fendi fògu,
in dònnia arrenconi, in dònnia logu.
Ta-ta-ta sa fusilada,
te te te sa scupetada,
tu-tu-tum cun su bastoni,
bum-bum-bum cun su cannoni. - Ma de cantai mi seu cantzau,
totu is piscis apu circau,
ma sa boxi s’est fata schinnia,
poita tengu sa tassa sbuia;
Mandai-mi-ddu unu bucaleddu
de binu bonu, biancu o nieddu,
candu s’asciutat sa cannarotza
no fait a cantai nemancu in carrotza.
(1) it.wikipedia.org/wiki/Giampaolo_Loddo.
(2) it.wikipedia.org/wiki/Lo_guarracino
Mitzas:
horoene.wordpress.com/?s=Giarretu
www.youtube.com/watch?v=r9yonjLHGpQ