Màgini: Fradis Limbourg, Mesi de Friàrgiu, de: Très Riches Heures du Duc de Berry, 1412-1416
furriau in sardu de:
Ugo Dessy, Su tempus chi passat, Vol. I, S’annu de su messaju, Alfa Edirice, 1989, pg. 47.
www.alfaeditrice.it/shop/collane/su-tempus-chi-passat
www.ugodessy.com
Friàrgiu
In is Campidanus, is pranuras curtzas chi atruessant s’ìsula de Casteddu a Aristanis, frorit sa mèndula, chi annùntziat ca beranu est acanta a arribbai.
Su Carnovali currit apetotu a sa sbentiada. Medas e diferentis funt is ritus de custa festa aici stimada de totus e aici tanti funt puru is nòminis chi tenit: Carnasciali, Carrasegare, Segarepeta, o Segarepetza, Carrasciali, Carnovali, cun protagonistas diferentis; s’agatat s’Itziomu, su Ecce Homo, su Gesugristu scedau, opuru su ‘eciu, su ierru bèciu, afigurau cun d-unu mustajoni chi nci-dd’ant a scavulai in d-unu spèntumu o a abbruxai, o puru Don Conti ‘su tirannu’, su meri tirannu chi dd’ant a processai a manera pùblica e dd’ant a cundennai a morti po is crìminis cosa sua contras de su pòpulu.
“Freartzu traitore”, narat unu dìciu logudoresu; e is dìcius campidanesus puru torrant a nai cantu custu mesi est frassu, donendi-nde-ddi su naturali a certa genia de genti: “Friàrgiu duas facis, una bona e s’àtera mala”; opuru: “Falsu che friàrgiu”; infinis su dìciu: “Fai duas facis che friàrgiu”.
Cun totu chi friàrgiu tenit naturali malu, po su messaju est mesi chi portat tempus bellu: “In friàrgiu dònnia pilloni ponit scraxu”. Aici puru sa lodi de sa curbixedda: “Friàrgiu cun is froris / martzu cun is bastonis” (est a nai, su primu portat tempus bellu, su segundu est fridu). Ndi connosceus puru sa varianti: “Friàrgiu cun is pillonis / martzu cun is bastonis / abrili cun is froris / maju cun is amoris”.
