Màgine: William Bromley III (1835-1888), S’iscola de sa bidda.
De Didatticarte.
Francesco Cicito Masala
(Nughedu, 1916 – Casteddu 2007)
Incansàbile zornalista prubicista, pro prus de 50 annos iscriet in zornales, fitianos e rivistas, at difesu sa Limba Sarda e nd’at mandadu adenanti s’abaloramentu.
In su 1962 imprentat su primu romanzu in italianu “Quelli dalle labbra bianche”, chi at àpidu aprètziu mannu, tantu est beru chi che l’an dadu fintzas in teatru, cun su tìtulu “Sos laribiancos”, e gai in su tzìnema.
In su 1989 imprentat su primu romanzu in limba sarda: “S’Istòria” inue contat sa vida de una bidda de Sardìnnia, Biddafraigada, a coa de sa prima gherra mundiale finas a sa bènnida de sas indùstrias petrolchìmicas (1). Asuta nde amustramus unu bìculu.
S’istòria – (Condaghe in limba sarda) (2).
Non b’at peus cosa che torrare, a betzesa, a sos logos de sa pitzinnia: epuru, deo so torradu, a inoghe, in custu bìculu de mundu ue est comintzada sa vida mia, cun s’idea de aisetare sa fine.
S’idea mia est pròpriu custa: Morrere ue so nàschidu, inoghe, in custa antiga, malefadada, bidda mia. Mancu su nòmene bos naro, bona zente. Giamade-la comente cherides. Giamade-la Biddafraigada.
(…)
A sos tempos de sa pitzinnia, in bidda, totus chistionaian in limba sarda. In domos nostras no si faeddaiat àtera limba. In prima elementare, su mastru de iscola nos proibesit, a mie e a sos fedales mios, de faeddare in s’ùnica limba chi connoschiamus: depiamus chistionare in limba italiana. Pro custu, nois istaiamus mudos cun su mastru e, tra nois, sighiamus a faeddare in sa limba de mama e de babbu. Ma su mastru, candu nos intendiat alleghende in sardu, nos daiat tres atzotadas subra sas manos. E, tando, istaiamus mudos puru tra nois.
E, gai, sos pitzinnos de Biddafraigada bintraian in sas iscolas abbistos e allirgos e nde bessian tontos e caritristos. E, pro cussu, como chi so betzu, s’idea mia est custa: de atzotare subra sas manos a totu sos italianos chi no cumprenden sa limba sarda.
(1) Acadèmia de su sardu APS.
(2) Francesco Masala, Opere, Alfa editrice, Volume I, 1993, ppg. 161, 168.
Càstia puru:
Una pupa de chera.
Su tzilleri de sorres Farinas.
