Sa lìngua de Casteddu

Màgini pigada de pixabay

Sa lìngua de Casteddu
Un’arregalu a is casteddajus e a totu is sardus

de Arricu Lobina

Una pariga de mesis a oi est bessia, in sa versioni cumpria, “Sa Lìngua de Casteddu – chistionai e scriri”. Is autoris funt Fàbbiu Usala, Daniela Mereu e Pàulu Zedda, cun sa participatzioni ativa de Elio Turno Arthemalle. Sa domu de imprenta est Domus de Janas. Est unu lìbburu preparau e pensau de sa Fondazione Sardinia, e difatis est de sa Collana della Fondazione Sardinia.

Sa pubblicatzioni si partzit in duus volùminis, est a nai sa gramàtica, e meda de prus, aprontada de Fàbbiu Usala, sa parti fonètica e morfològica aprontada de Daniela Mereu, e in su pròpiu volùmini de Mereu s’agatat fintzas unu stùdiu de Pàulu Zedda in pitzus de s’impreu de su casteddaju, mescamenti de chini at fatu e scritu poesia, a bolu e a taulinu.

Fàbbiu Usala, casteddaju, est obreri de portallitu linguìsticu, tradusidori e intèrpreti po su Tribunali de Casteddu. Daniela Mereu est circadora de s’Universidadi de Torino, aundi imparat “linguistica generale”. Po Franco Angeli at pubblicau “Il sardo parlato a Cagliari – una ricerca sociofonetica”. Pàulu Zedda, cantadori, at scritu meda impitzus de sa poesia a bolu, at fatu su consilleri arregionali e est su babbu de sa lei arregionali 22/2018 (Disciplina della politica linguistica regionale).

Unu stùdiu diaici amancàt in Sardìnnia. Iat scritu una gramàtica de su casteddaju Agata Rosa Maxia, chi pustis at fatu àteras cosas meda, e fintzas unu ditzionàriu “italiano-cagliaritano”. Custu traballu, perou, est àtera cosa, poita ponit impari studiosus connotus e arreconnotus, e poita tenit una coerèntzia scientìfica noa. Unu de is temas chi prus interessant sa Fondazione Sardinia est sa lìngua, poita chi si sparessit sa lìngua sparessit unu pòpulu, e a fai sparessi unu pòpulu bolit nai a fai sparessi nosu etotu, s’ànima nosta. S’àtera tarea de sa Fondazione est a fai stùdius chi s’Universidadi no fait. Mi parit siat paxiosu chi custu lìbburu, difatis, at prenu unu stampu, una mancàntzia chi esistiat. Po arrexonis meda sa linguìstica, e fintzas sa sotziolinguìstica, no s’est frimada bastanti a studiai sa capitali de Sardìnnia.

Ma su lìbburu no est sceti custu. Custu lìbburu, chi est rigorosu, no est nischitzosu. Podit essi fintzas spassiosu, no sceti interessanti. Comenti scriit Fàbbiu Usala, su lìbburu “no bolit essi una manera speddiosa de arremonai is cosas, ma, a s’imbressi, una manera de sucai sa gana de si-nci torrai a ghetai a su sardu”. Ddoi est una arrexoni militanti, naraus diaici, de chini est parti de unu movimentu chi bolit imperai su sardu po dònnia faina de sa vida: no si praxit a pensai a unu mundu aundi una o duas lìnguas abarrant, e una mesana, a tipu s’italianu, po bivi depit strecai is àteras.

Agiudat meda, po fai su lìbburu prus praxili, sa possibbilidadi, cun d-unu codixi QR, de ascurtai su chi si ligit. Sa boxi est de Elio Turno Arthemalle. Po nai, funt una prenda e funt spassiosas is pàginas chi Fàbbiu Usala si presentat impitzus de is “maneras de nai e dicius”, e pustis totu su vocabolàriu chi si proponit, po lompi fintzas a is imbalapipius e a is arrugas e logus de Casteddu. O s’arregorta literària, cun d-unu pagu de antologia, presentada de Pàulu Zedda, chi si permitit de connosci beni, in d-una centena de pàginas, is poetas chi mellus ant contau Casteddu e sa zona a ingìriu.

Casteddu tenit una stòria, e fintzas unu presenti, de importu po su chi pertocat su sardu. Totu est cuau de is giorronalis e de is televisionis, e fintzas de unu impreu de sa lìngua chi est lompendi a su puntu peus de sa stòria sua. Is famìllias, fintzas is chi nant “che bello sarebbe che mio figlio sapesse il sardo”, no narant mancu unu fueddu a su fillu/a in sardu. In Casteddu funt meda de prus is pipias/us “sinofoni” che is “sardofoni”.

Pròpiu po custu “Sa Lìngua de Casteddu” est ancora prus de importu. A andai a forti candu su bentu sulat apalas est fàtzili, su difìtzili est a ddu fai candu tenis su bentu contras.

 

 

 

 

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.