S’importàntzia de su sardu segundu Gramsci

de Emanuela Pusceddu
s’8 de làmpadas 2020

Fintzas Antonio Gramsci in s’òpera sua “Lettere dal carcere” fueddat de s’importàntzia de sa lingua sarda.  In sa lìtera chi fait a ligi innoi asuta, de su 26 de martzu de su 1927, issu scriit a sa sorri Teresina marchendi cantu siat de agiudu connosci sa lìngua mama in s’educatzioni de is pipius.

« […] Mi depis scriri de is pipius tuus si tenis tempus o fai-mì scriri de Carlu o de Grazietta. Francu mi parrit abbistu meda: creu chi chistionit giai a manera currègida. In cali lìngua chistionat? Speru ca dd’eis a lassai chistionai in sardu. Eis faddiu segundu mimi, a ai obrigau a Edmea a no chistionai su sardu de pipiedda. Custu at nòxïu a sa formatzioni sua e nd’at afrenau sa fantasia. No depis fai custu sbàlliu cun is pipius tuus. Su sardu no est unu dialetu ma una lìngua mancai po imoi no tèngiat una grandu literadura e est unu beni chi is pipius connòsciant prus de una lìngua candu est possìbili.
E fintzas s’italianu chi ddis eis a imparai, fatu de cussas pagu fràsias e fueddus de is chistionis bostras, at a essi una lìngua pòbera. Duncas ant a imparai duus gergus e mancuna lìngua; unu gergu italianu po is chistionis ofitzialis cun bosatrus e unu gergu sardu imparau a arrogus e stròncius po fueddai cun is pipius e sa genti chi atòbiant in sa bia o in sa pratza.
Duncas ti-ddu pedu cun su coru, de no fai unu sbàlliu aici e de permiti chi is pipius tuus aciupint totu su sardismu chi bolint; no at a essi unu strobbu po su benidori insoru , antzis […]» [‎1]

In custa lìtera Gramsci amostat a manera abbista unus cantu cunsiderus apitzus de s’importu e de sa funtzioni de sa lìngua sarda po su chi pertocat sa formatzioni e su svilupu de su pipiu e fintzas po s’aprendimentu de s’italianu etotu. Amitit duncas ca est stètiu unu sbàlliu mannu a proibiri a Edmea de fueddai su sardu de pipiedda.

Ma est unu sbàlliu chi est stètiu fatu pruscatotu in sa simana de su fascismu e si sighit a fai fintzas a dii de oi in sa cultura e in sa scola italiana.

Duncas Gramsci giai insaras tenit su coràgiu de pensai e nai a manera diferenti de is àterus.

S’intelletuali sardu espressat in custa lìtera una filera de cunsiderus chi pertocant sa lìngua mama e chi prus a tradu linguistas, glotòlogus e studiosus de is scièntzias sotzialis ant a amostai essi vàlidus. Su bilinguismu duncas no est de pensai cumenti a una cosa mala, de cuntrollai e curregi ma una cunditzioni e una cumpetèntzia chi agiudat su svilupu de sa connoscèntzia e de is relatzionis. [2]

Nodas

  1. Pigadade Antonio Gramsci, Lettere dal carcere, a cura di Sergio Caprioglio e Els‌a Fubini. Giulio Einaudi Editore, 1965
  2. Is cunsiderus finalis sunt de un’artìculu de Francesco Casula in FondazioneSardinia

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.