Antoni Maria Mulas

Antoni Maria Mulas

Po Cantu Biddanoa est un’arromanzu de Benvenuto Lobina chi contat sa stòria de Luisicu, eroi de gherra, e de Biddanoa de Tulu in sa simana chi andat de s’acabbada de sa primu gherra manna e s’inghitzu de sa segundu. Su contu principali est intreverau de àterus prus piticus de genia diferenti, lìrica puru; su de Tia Angiullina est forsis su prus bellu, ddu podeis agatai innoi. Su prus contu longu est su de Antoni Maria Mulas, un’òmini mannu e forti chi, morta sa mulleri de bintiduus annus, po si-ndi-dda scaresci si fiat bèndiu s’ànima a Coixedda, su tiàulu.

Custu dd’iat donau poderi de ndi furai fèminas e ddas cuntentai comenti ddi praxiat, ndi pinnicai totu s’arrichesa chi boliat e seti ànimas pèrdias comenti e serbidoris. Andàt pruschetotu a Campidanu a si-ndi pigai piciocas a titas mannas. Una dii in sa Maurreddia biit una navi manna de aràbus lòmpius a ingunis po sdorrobai e furai fèminas e òminis e, in s’interis ca issus funt assartillendi Sant’Antiogu, àrtziat e si-ndi pinnicat tres fèminas bellas de fai spantu. S’ùrtima cumpàngia, Domentilla, chi ddi preniat sa vida, si-ndi-dda leat su Frumindosa candu est fendi su bàngiu. Acabbau su tempus suu, Coixedda ddu tzèrriat e si-ndi-ddu liat in arretumbu de tronu. Chi si praxit s’arrogheddu afatanti, alliongiau podeis agatai totu s’originali, in sardu e italianu: acomodai-sì ca pigat tempus a ddu ligi. Po is chi bolint, paraus puru sa versioni ingresa (English version) e cudda a grafia Su Sardu Standard.

(…) Antoni Maria Mulas fut un’òmini comenti pagus ndi nascint, fut un’òmini de profetu, fut àbbili e fut giustu. E fut una strantargiada de òmini, artu prus de duus metrus, e grussu in proportzioni. Forti che unu scrau, intràt in su tallu de is bacas e giogàt cun is mallorus de tres annus comenti e chi fessint crabitus: ndi pigàt unu a unu corru e unu a s’àturu e ndi-ddus bogàt a foras de su tallu fendi-ddus caminai a su passu chi boliat issu. Candu ddus scapàt, is mallorus si fuiant comenti e chi fèssint amuscaus. E issu si-nd’arriiat: su scracàlliu de Antoni Maria s’intendiat de monti a monti, che unu sonu de campana. E fut devotu: andàt dònnia domìnigu a crèsia, a missa manna, e si poniat cun is àturus in sa capella. In mesu a is àturus pariat una turri, ingenugau pariat strantàrgiu.

Candu fut morta, in partu, Bràbara teniat bintiduus annus. Antoni Maria fut abarrau comenti e chi dd’essit calau guta. No ddi fut bessiu ni fueddu ni làmbriga, iat pigau su pipiu a unu pei e nci-dd’iat fuliau in su muntonàrgiu. (Ndi-dd’iat boddiu luegu, po furtuna, una serbidora). (…

A s’ora de s’interru no iat bòfiu chi su baullu dd’essit tocau nemus: si fut incrubau, si-dd’iat atuau a palas, e caminendi ananti de su predi nci-dd’iat portau primu a crèsia e poi a campusantu. Issu dd’iat posta in sa fossa, issu dd’iat interrada. (…)