Proèmiu Cust’opereddedda mia bolit essi spassiosa po atzitzai sa memòria de dònnia bravu pipiu e manna che i-su mari crosidadi potzat allui po chi ndi potzat disponni crescendi dii po dii Agiudamì tui o Cliu donosa a ponni impari stòria e fantasia – I – Custu fiat un’omineddu chi biviat aundi e’ sa pratza ‘e…
de Carlo Di Bella
Sa Sardìnnia, in custu tempus, teniat un’economia agropastorali: arrica meda de messarìtzia de loris de messadura, produsiat fintzas binu e nci fiant ortus chi portànt matas de olia, figuera, mela etc. S’allevamentu fiat de bacas, porcus e brebeis lassaus lìberus in su sartu de is biddas, chi no fiat arricu meda de cussòrgias po is brebeis comenti a oi, ma arricu de padentis mannus, chi portànt matas mannas de ìlixi, de suèrgiu, de arroli.
de Carlo Di Bella
Su guvernu de is giudicaus, a comenti a cussu de sa parti manna de s’Europa de su tempus, fiat unu guvernu sennorili: est a nai ca, in d-unu cuntestu de predomìniu aristocràticu sustantziali, nci fiat una classi de lìberus e una de serbidoris. A is prus personis de importu ddis narànt donnus, e parit giustu a pensai ca custus nòbilis fessint cussas famìlias chi si fiant fatas meris, po continuidadi o truncamentu, in su tempus de s’indipendèntzia pigada de Bisàntziu.
de Carlo Di Bella
Acabendi su poderi bizantinu in s’ìsula, po mori de sa cunchista araba de s’Àfrica de susu, sa Sardìnnia est abarrada isulada e megàt a fabricai, movendi de is maneras de guvernai bizantinas chi ddoi fiant innantis, formas originalis de istitutzionis polìticas indipendentis.
de Carlo Di Bella
In su 534 p. C., su rennu vàndalu s’est arrutu asuta de is corpus de sa potèntzia militari de Giustinianu, imperadori bizantinu chi boliat, movendi de orienti, costituiri torra s’Impèriu Romanu. In s’òbera de cunchista cosa sua, s’imperadori est arrennèsciu a assugetai totu s’Àfrica de susu, is ìsulas Balearis, sa Sardìnnia, sa Còssiga, sa Sicìlia e parti de su cabu de bàsciu de s’Itàlia.
de Carlo Di Bella
No est fàcili a cumprendi is fatus de sa stòria sarda de su sèculu V a su sèculu X, in s’artu mediuevu, candu is vàndalus e is bizantinus ant ocupau s’ìsula e is arabus, infinis, dd’ant carrabulliada.
de G.Pàulu Pisu su 25 de maju 2019 A sa terra nodida de is centuconcas Deus dd’iat donau dònnia gràtzia: frorida e atressada de arrius de àcua lìmpia, cun pisci e arresis de dònnia genia, ingiriada de mari e carinniada a tot’annu de un’araxi de bentixeddu friscu. In custa terra, in d-unu tempus antigu, ddoi…
de Ivan su 4 de austu 2017 Calincunu sciit nai poita sa Scòtzia, s’Irlanda de su Nord e su Galles tenint is natzionalis de futbol, mancai no siant stadus indipendentis? Seus abituaus a ddas biri gioghendi a is mundialis e a is europeus, e no si-ddu preguntaus mai. No iat a essi ora chi sa Sardìnnia puru potzat tenni…
De Brabudu su 3 mesi de ladàmini 2017 Selma Lagerlöf – Nils Holgerssons underbara resa genom Sverige – 1906/7) (Sighit de sa de tres partis) Su piciocu insaras currit conca a su pisitu, e ddi narat: «O su pisitu, tui chi sciis totu is arrenconis e is stuvionis de sa sienda, as a sciri finas aundi potzu agatai su…
de Brabudu su 12 de austu 2017 (Selma Lagerlöf – Nils Holgerssons underbara resa genom Sverige – 1906/7) (Sighit de sa segundu parti) Sa coca aresti A su piciocu no ddi pariat berus ca dd’iant mudau in d-unu matzamurreddu. «Depit essi de siguru unu sonnu, una fantasia strambeca – fiat pensendi – si abetu pagu pagu de siguru…
