Is cincu preguntas de su 2025

Salvador Dalì, 1931, The Museum of Modern Art, New York. Tìlulu originali: Is arrelògius moddis, ma prus connotu che: Sa memòria chi no spàciat.

Su tempus chi si fuit: chi boleus bivi su tempus nostu de su totu, tocat a essi in paxi cun sei etotu e ponni menti a su de oi, ca est su oi sa cosa sola chi podeus cambiai cun sa fortza de sa boluntadi nosta (1).

de Enrico Lobina

Su 27 de abrili su “Comitau po sa Dii de sa Sardìnnia” m’at cumbidau a fueddai de is cincu preguntas chi ant presentau in su 2025. Ddas agatais innoi.

De su mundu de oi in Sardìnnia ant giai nau, a manera crara meda, is chi ant scritu is cincu preguntas de oi, de su 2025 (2). Su mundu de is cincu preguntas fiat unu mundu de baronis e tirannia. Connosceus beni imoi sa stòria de cussus annus. Su mundu sardu de su 1793-94 fiat unu mundu de genti atrivia, de sardas e sardus chi ant donau sa vida e totu su chi teniant po su benidori nostu.

No seus, oi, in tempus normalis. Seus bivendi tempus de gherras in Europa, e no sceti in Europa, e seus bivendi, ‘in direta’, su bocidroxu de unu pòpulu in su Mediterràneu, in Gaza e Palestina. Su mundu de su 2025 tenit possibilidadis tennològicas chi podint fai sparessi su fàmini de dònnia furrungoni de sa terra, e seus bonus fintzas a manigiai sa connoscèntzia, cun sa IA (Intelligèntzia artificiali) comenti no eus pòtziu mai in sa stòria de s’òmini.

A sa pròpiu manera, su mundu de su sèculu de bintunu tenit ananti duas arrugas: a una banda s’amanniamentu de unu mundu multipolari, aundi sa superioridadi de s’Ocidenti at a acabbai una borta po sèmpiri; a s’àtera, s’arriscu de una gherra sèmpiri prus perigulosa, chi serbat pròpiu, in su ciorbeddu de medas, a sarvai cudda superioridadi.

Sa Sardìnnia no est un’ìsula foras de su tempus. Sa Sardìnnia est aìnturu de custu tempus. S’Europa no podit essi sa de “Ursula Von Der Leyen”. S’Itàlia no podit essi su Stadu chi est prontu a donai totu a Donald Trump a cuncàmbiu de nudda.

In d-una situatzioni diaci sa Sardìnnia, ponendi menti a su chi ant scritu in is cincu preguntas, bessit unu logu chi depit “firmai sa polìtiga coloniali” de unu Stadu chi est colònia cussu puru de un’àteru Stadu prus mannu, is Istadus Unius, ma chi est imoi in grandu dificultadi.

Is cincu preguntas funt parti de sa chi sighit oi a essi sa “chistioni sarda”. Deu ia a aciungi, in sa segundu pregunta, chi de sèculus teneus sa capacidadi de produsi, de creai arrichesa e chi perou su Stadu italianu, de s’inghitzu, no at permìtiu su crescimentu de una burghesia “produtiva” sarda. De dònnia manera, is cincu preguntas chi ant presentau arrennescint a arresumi sa “chistioni sarda”.

De candu est inghitzada sa legisladura, sa de XVII, sa prus lei de importu votada est sa 20 de su 2024, est a nai “Misure urgenti per l’individuazione di aree e superfici idonee e non idonee all’installazione e promozione di impianti a fonti di energia rinnovabile (FER) e per la semplificazione dei procedimenti autorizzativi”. Custa lei est ananti de sa Corti Costitutzionali. S’arriscu, ia a nai sa probabilidadi manna, est chi in d-una pariga de mesis sa lei dd’ant a annuddai.

Nd’iat a sighiri chi asuba de is prus cosas de importu po sa Sardìnnia de oi su Consillu arregionali e sa Giunta no potzant fai nudda,ca su Guvernu italianu firmat totu. Is sardus si depint preparai. Deghinou, a ita serbit votai? A ita serbit s’autonomia?

S’ùnica arrespusta possìbili a is problemas de is cincu preguntas de su 2025, e a sa situatzioni innoi arremonada, est de torrai a scriri, in d-unu documentu giurìdicu (Su Statutu, o fintzas un’àteru), su chi seus e ita boleus. Unu documentu giurìdicu che a custu podit nasci sceti de unu movimentu nostu, de is sardus. Podit essi una “assemblea costituenti”, anticipada de is normas de “atuatzioni de su Statutu”, o fintzas un’aina diferenti.

Tocat a ddu fai e a ddu fai a lestru. Nemus, pustis, iat a podi nai: “deu nci femu, ma no mi-ndi seu acatau”. Si-ndi funt furendi s’arrichesa, chi serbit invècias a fai arricus is sardas e is sardus.

Is Stamentus de su 1793-94, e pustis, nci ant provau. Imoi tocat a nosu, in su 2025. E is chi bolint difendi sceti sa cosa comenti est posta imoi si ndi depint andai. A nosu unu presenti de povertadi e tristura no si serbit!

(1) it.wikipedia.org/wiki/La_persistenza_della_memoria
(2) Is cincus preguntas de su 2025

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.