Oppenheimer

de Enrico Lobina

 

 

Oppenheimer est s’ùrtimu filmi de Christopher Nolan, unu regista mesu britànnicu e mesu de is Istadus Unius, famau po totu is àterus filmis chi at fau. Oppenheimer depiat bintrai in su “Olimpu” de su cìnema, e podeus nai chi nc’est arrennèscïu, ca Oppenheimer in s’ocidenti de su mundu at a essi arregordau po tempus meda.

Sa primu cosa de contai est chi su filmi est unu filmi de is Istadus Unius. Cosas medas arregordant is « western », s’ambientatzioni est totu innia (francu s’inghitzu), e su “tzentru” funt is personis, no is fenòmenus stòricus, chi puru nci funt. Oppenheimer, difatis, est medas filmis aintru de unu filmi.

Est sa stòria de su progetu Manhattan, su chi at fatu nasci sa bomba atòmica in is Istadus Unius. Est sa stòria de unu scientziau chi depit cumbati contras a issu etotu, cun is bideas suas e cun is pentimentus de chini at fatu nasci un’arma chi at cambiau su mundu. Est sa stòria de su poderi in is Istadus Unius, chi de lìbberu tenit pagu, mancai insaras su “complesso militari-tecnologico” de chini fait armas e bombas no fiat forti coment’e a oi. Est fintzas sa stòria de chini fiat comunista innia e at sunfriu meda.

Apu trigau a biri su filmi, dd’apu biu candu sa gherra de Israele e Gaza est giai prus de duas cidas chi est andendi ainnantis.
Ddoi at cumpàngias e cumpàngius chi no andant a pratza cun sa bandera de sa Palestina, est a nai cun sa bandera de chini est acadidu (1) poita bolit imperai sceti sa bandera de sa paxi. Ddoi at cumpàngius e cumpàngias chi no bolint arreconnosci Hamas comenti atori poita est “terrorista”. Tocat a fai atentzioni ca Arafat puru fiat unu terrorista, e fintzas Garibaldi, Mazzini e unu sciacu mannu de erois de sa stòria italiana. A s’acabbu de su ‘700, in sa repùbblica dominicana, candu is scraus nieddus arrogànt  sa conca a is pipius biancus, su problema fiat su chi faiant o ca fiant scraus?

Pensendi a custas chistionis, biendi in su filmi a Truman e comenti si podiat fai de mancu de bombardai cun s’atòmica su Giaponi, ndi nascit sa pregunta: “Is Istadus Unius nascint coment’e meris de su mundu cun d-una atzioni terrorìstica, e nemus narat nudda?”. Eis a podi nai ca fiant in gherra. E poita, is palestinesus no funt in gherra, contras a unu istadu chi tenit fintzas s’atòmica?

Ma torraus a su filmi. Su primu consillu, chi nci dda faeis, est de andai a ddu biri a cìnema. Comenti est girau, is particularis, is incuadraduras, sa fotografia, totu si gosat de prus chi ddu bieis in cìnema. No est unu filmi po sa televisioni de domu, mancai siat manna.

Cali est su “tzentru” de su filmi? A parri miu est issu, est Robert Hoppeneimer. Su filmi est unu filmi ‘complessu’, chi ti poderat acapiau a sa cadira po tres oras, perou chi depeus agatai su suci de sa chistioni, insaras est custa: ita depit fai unu scientziau? Depit tenni su coràgiu de castiai sèmpiri ainnantis (e difatis Oppenheimer andat a studiai a Europa su chi no si stùdiat in is Istadus Unius), e depit tenni su coràgiu de nai su chi no funtzionat. Oppenheimer no nci arrennescit o, assumancu, no nci arrennescit sèmpiri.

Totu su filmi contat fintzas de is comunistas, de is atòbius de is comunistas, de sa gherra po sa paxi, de is dudas chi tenint impitzus de s’atòmica, de is sindacaus. Nolan fait biri su mundu chi Oppenheimer stimat, ma no tenit su coràgiu de agiudai. Oppenheimer scerat sa « arrexoni de stadu ». No scieus chi at fatu beni o mali, perou dd’at fatu. Ita est unu scientziau? Ita est unu òmini in cussus momentus? Cali est su doveri faci a su trabballu? Depeus acetai totu? Aundi acabbat su chi depis fai e su chi ti depis arrefudai de fai? Su mundu pustis de s’atòmica est cambiau. Nolan si torrat sa complessidadi de cussu passàgiu cun arremonus clàssicus (Prometeo), grandus atoris e una capacidadi stravanada de fai filmis.

Abarrat unu filmi « yankee », ma ndi balit sa pena a andai a ddu biri.

 

(1) oppresso

 

 

Màginis pigadas de pixabay

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.