Franz Fanon e su barrancu d’essi nieddu

de Enrico Lobina

In custus annus m’apu preguntau poita unu sciacu mannu de sardas e de sardus, mancai no apant studiau sa stòria de Sardìnnia, o dd’apant studiada pagu, funt infogaus cun s’archeologia o, pruschetotu, cun sa fanta-archeologia. No tengu datus pretzisus, perou ndi connòsciu medas, de dònnia edadi, classi e tìtulu de stùdiu.

Apu sèmpiri pensau chi sa chistioni fessit arrelatada cun s’opressioni psicològica e psìchica de is sardus, chi bivint coment’e italianus, e perou intendint chi italianus no funt. Ddus ant pesaus studiendi is 7 gurreis de Roma e sa Mesopotàmia e perou de su logu aundi funt no sciint nudda. Incapas sa passioni po sa fanta-archeologia est s’arrespusta a custa mancàntzia.

E perou ddoi at àtera cosa puru: poita imbentai? Poita andai a circai su màgicu, o sa stòria cuada, chi no si bolint fai biri? Acraraus una cosa: no bollu difendi s’Universidadi, e nimancu is archeòlogus “de regimi”. Perou chi calincunu tenit teorias diferentis de is chi funt  “egemònicas”, depit circai, cun d-unu mètodu scientìficu, de ddas fai balli. Deghinou est fanta-archeologia (e sa pròpiu cosa si podit nai po sa lìngua, o po sa stòria). Una manu de agiudu mi dd’at donada su lìbburu de Franz Fanon “Pelle nera, maschere bianche, Peau noire, masques blancs.

Franz Fanon est unu de is prus pensadoris fungudus de su Noixentu. Su lìbburu cosa sua “I dannati della terra, Les Damnés de la terre” (no pensu chi dd’apant tradùsiu in sardu) dd’iat a depi ligi dònnia sardu. In “Pelle nera, maschere bianche, Peau noire, masques blancs” Fanon una bella pariga de bortas fueddat, cun d-unu sentidu negativu, de sa “negritudine, négritude”, su essi nieddus, unu cuncetu e movimentu chi mi fiat capitau de studiai candu femu in s’Universidadi.

Sa “negritudine”, su essi nieddus, est unu movimentu polìticu, culturali e literàriu nàsciu in is annus trinta, connotu apustis de sa de duas gherras mundialis. Est sa manera de is nieddus de scoviai sa cultura cosa insoru, de fai opositzioni a s’assimilatzioni a is biancus andendi a circai su “passau gloriosu” de sa cultura niedda.

A Fanon sa “negritudine” no ddi praxit, poita issu est interessau a su benidori, no a su passau. Sa “negritudine” andat beni coment’e primu momentu chi agiudat a pigai cuscièntzia de su chi femus e de su chi seus. Chi perou unu si frimat innia, arriscat de castiai a su passau, chena pensai a su benidori.

Issu scriit: “in nisciuna manera sa vocatzioni mia sinzilla depit essi pigada de su passau de is pòpulus ‘nieddus’. In nisciuna manera mi depu incaniri po fai torrai a bivi una civilidadi niedda menispretziada, a tortu disconnota. Deu etotu no bollu èssiri òmini de perunu passau. No bollu alabai su passau a spesas de su presenti e de su benidori cosa mia”.

Candu pensu a totus is sardas e sardus chi nant: “is arromanus no ant mai pòtziu binci is sardus” o cosas diaici, o chi s’infogant pensendi chi s’archeologia italiana si cuat sa beridadi impitzus de is nuraxis o, de prus puru, candu intendu nai chi depeus torrai a comenti si biviat innantis, a unu “comunitarismu de is orìginis”, mi parit de intendi custa arrespusta simbillanti a sa “negritudine”.

Una dii femu in Orthullé, po su campionau de sa murra, e nci fiant una pariga de beciteddus de sa Baddi d’Aosta chi fiant provendi a frigai is àterus giogadoris. Unu òmini at nau: “ah no, is sardus no ddus frigat diaici, unu chi benit de foras!”. E apu pensau a totus is chi funt benendi a si frigai (càstia is meris de s’eòlicu) e (casi) nemus narat e fait nudda, àteru chi duus beciteddus de sa Baddi d’Aosta.

Est a nai chi po sa fanta-archeologia, unu pagu che sa “negritudine” de Fanon, est diaici. Mellus a s’infogai pensendi a is cosas antigas, o de pagu contu, aici podeus aturai citius e tzaracus, pensendi a su presenti e a su benidori de sa terra nosta.

Màgini de crobeca: The Old Plantation, 1790, autori disconotu, Abby Aldrich Rockefeller Folk Art Center, de Williamsburg (Virginia), USA, de Wikipedia

 

 

 

 

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.