de Danieli Sanna
Funt medas is chistionis de is tempus antigus chi nisciunu at contau mai, e medas is logus chi nisciunu at fotografau mai. Custu est pòtziu sutzedi po su fatu chi a scriri e a fotografai fiant sèmpiri is prus arricus e is chi cumandànt, e duncas de is cosas de is poburitus, chi fiant sa majoria de sa genti, imoi ndi scieus pagu e nudda. Aici m’est acucau de scriri contus chi si podint agiudai a sciri e cumprendi mellus comenti biviat sa genti.
Su chi sighit est unu de is contus chi apu intèndiu de babai miu, unu contu spassiosu chi issu iat intèndiu candu fiat giovuneddu e biviat in Stampaxi, in su Brugu [1], logu aundi est nàsciu e pàsciu.
Innoi cumentzat su contu de Antoni Sanna.
Una festa chi no spaciàt mai – Primu
In su tempus finsas a s’acabada de is annus 50, candu ancoras no nci fiat sa televisioni, sa genti de “is bàscius” [2], in s’istadi longa de Casteddu, nci bessiat de is domus po si gosai su friscu de su maistraleddu chi si-ndi pesat apustis scurigau.
Sa genti insandus portàt is cadiras aforas de domu, in s’arruga, e mentris is fèminas abarrànt sèmpiri unu pagu arretiradas, sètzias acanta de s’enna de domu, is òminis, totus a camisa a màniga curtza, fiant prus andarinus; sciurmas de piciocheddus curriant e giogànt in totu is arrugas, tanti a cudda ora de tràficu no nci-ndi fiat prus. Totu beniat animau comenti chi fessit festa manna e in pagu tempus s’arruga si preniat de cadiras e de scannus de palla [3].
S’allirghia pigàt a totus, mannus e piticus, e pariat chi totuindunu fessit acabada sa poburesa, e totus biviant comenti chi cussu fessit unu bisu, pighendi parti a una festa chi no spaciàt mai.
S’istadi portàt sa genti a formai cambaradas mannas chi si-nci poniant a ingìriu de unu contadori o foxileri [4]. Casi sèmpiri su foxileri fiat un’òmini brullanu e befianu, ma podiat essi una fèmina matuca puru, cun sa fueddada lestra e spassiosa. Sa genti aici cuncordàt una spètzia de tiatru populari fatu de sei, cun atoris chi teniant abilesa manna in su contai.
Dònnia contadori passàt de una cambarada a s’àtera, mancai torrendi a contai su chi iat contau giai, ma circhendi de dd’amellorai, faendi-ddu dònnia borta prus spassiosu, aici sa genti no dd’arrosciat mai, mancai dd’essit intèndiu giai.
Su contu sighit, bai a sa segundu parti
- Su Brugu est su tretu de Corso Vittorio Emanuele, in Casteddu, chi bandat de s’Eca Manna, o Arcu de Palabanda, finsas a sa Crèsia de s’Annuntziada.
- Is “bàscius” fiant is domixeddas aundi biviant is poburitus; fiant domus a unu pranu sceti, opuru domus a pranu terra de unu palàtziu, e finsas domus asuta de su pranu de s’arruga (is gragatus); custas domus fiant casi sèmpiri sena de fentanas, ùmbidas e scuriosas.
- Su “scannu de palla” est sa cadira sarda cun su fundu de palla.
- “Foxileri” est unu chi ddi praxit a contai “contus de foxili”; “foxileri” est puru unu de is duus allumìngius de is Stampaxinus, s’àteru est “cùcuru cotu”.
Màgini de crobeca de Roberta Macis, Cagliari vivere in vacanza FB. 26.05.2024
